Dale kyrkje
Fra Norges Kirker
| Dale kyrkje | |
| Fylke | Hordaland fylke |
|---|---|
| Kommune | Vaksdal kommune |
| Prosti | Hardanger og Voss |
| Bispedømme | Bjørgvin bispedømme |
| Koordinater | 60.590231,5.823944 |
| Fellesråd | Vaksdal kyrkjelege fellesråd |
| Kirke-id | 125100701 |
| Soknekatalognr | 07090102 |
| Bygningsgruppe | Kirke etter kirkeloven (§ 17) |
| Vernestatus | Ingen |
Anne Marta Hoff
Bakgrunn
Dale i Vaksdal er eit etter måten nytt bygdesamfunn. Før Dale Fabrikker vaks fram under leiing av familien
Jebsen frå 1878-79, var det knapt for ei bygd å rekna, men med fabrikkverksemda vaks Dale snøgt til ein
viktig industristad.
Førststundes sokna dei som budde på Dale til Bruvik kyrkje på Osterøy. Etter at Vossebana vart opna i
1883, vart det lettare å komma til Evanger, og dette vart den vanlege staden for dåp og vigsle.
Eit bedehus vart planlagt på Dale, og bygningskjernen var ferdig opptømra, men etter innspel frå
fabrikkeigarane Peter og Jens Jebsen vart huset gjort om til kapellkyrkje. Dale vart eige sokn ved kgl.
res. av 16. mai 1911.[1] Ny kyrkje vart planlagt frå 1930-talet, men stod ikkje
ferdig før i 1954.
Etter at kapellkyrkja hadde gjort teneste i vel 30 år, kom det fram ynskje om å få eit større, varmare og
meir høgtidleg kyrkjebygg, og det vart arbeidd med planar om å byggja om kyrkja til ei langkyrkje med
kor-tilbygg i (nord)aust og ”myndugt” tårn i (sør)vest etter teikningar av arkitekt Landmark.[2] Ombyggingsplanane vart godkjende av departementet 3. november 1934, men i
etterkant snudde meiningane og ein kom fram til at bygda ville vore betre tent med ei heilt ny kyrkje. Ei
arkitekttevling mellom tre arkitektar resulterte i at oppdraget vart gjeve til arkitekt Arnstein Arneberg
april 1936.[3]
Arneberg leverte teikningar til kyrkja i 1947. Byggjeløyve vart gjeve ved kgl. res. frå 25. september
1953.[4] Johannes Skarstein var byggjeleiar då kyrkja vart oppført under
Kvamstoberget på ein tomt som var ei gåve frå Dale fabrikker. Kyrkja har sitjeplass til om lag 600
personar.[5]
Kapellkyrkja frå 1896
Kapellkyrkja på Dale vart vigsla 15. nov. 1896 av biskop Hvoslef. Entrepenør for bygginga var byggmeister
Johannes Haldorsen. Etter Bendixen var ho oppført ”efter tegning af fabrikeier Peter Jebsen”,[6] men dette er lite sannsynleg, sjølv om Jebsen kan ha hatt innverknad på den
endelege utforminga som gjorde bygningen til ei kyrkje. Kyrkja vart venteleg merkt av at ho var tenkt som
bedehus i utgangspunktet. Ho låg på Fagerhaugen. Bygningen hadde rektangulær plan med grunnflate 15 x ca
10 m og høge, spissboga vindauge i gavlvegger og langvegger.[7] Sørveggen låg
til ferdslevegen, men med ein opphøgd gangveg til inngangspartiet mellom vegen og kyrkja.[8] Kyrkja fekk tårn, for ein stor del innafor rektangelet, med inngangsparti
sentralt på sørveggen, og ein valde å laga altarpartiet vis a vis inngangen, sentralt på den nordre
langveggen. På utsida av rektanglet, bak altarpartiet, vart det laga sakristi flankert av to enklare
inngangar med vindfang. Innafor desse dørene var det trapper til tverrgalleri i gavlsidene mot aust og
vest. Bygningen hadde saltak over rektangelet og tverrstilte saltak over tilbygga i nord, eitt over
sakristiet og to små over dei to inngangane. Kapellkyrkja fekk lagt inn elektrisk lys i 1916. Medrekna
galleria hadde bygningen sitjeplass for 380 personar.
Altarløysinga i kapellkyrkja likna på den som ein finn døme på i Nykirken i Bergen med preikestolaltar og
ei markering av altarrommet med ein skranke utafor altarringen.
Bilete frå interiøret viser eit nygotisk altaroppbygg. Altaret stod eit stykke frå veggen og mellomrommet
mellom altartavla og veggen var overbygt. Altartavla hadde tre spissboga nisjer mellom søyler avslutta med
fialar. Midtnisja var breiast og høgst og i biletfeltet stod Niels Bergsliens framstilling av Kvinnene ved
grava (sjå nedafor). På overbygget bak midtnisjen stod preikestolen som også var flankert av søyler med
fialar og bak denne hadde veggen ei stor spissboga opning med oppgang frå sakristiet. Mellom
altaroppbygget og dørene i nordveggen var det eit høgt, spissboga vindauge med glasmåleri på kvar
side.[9] Det eine glasmåleriet er no i bedehuset på Dale, det andre i
bedehuset på Stanghelle. Orgelet vart levert av orgelbyggjar Kvarme og var plassert på eit nygotisk
orgelgalleri vis a vis altarpartiet. Dei rituelle kara var etter Bendixen frå Franz Reinecke i Hannover,
og var gåve frå huslyden Jebsen.[10] (Sjå nedafor under Rituelle kar.) Dei
to kyrkjeklokkene frå Bochum heng no i kyrkja i Tulear på Vest-Madagaskar.[11]
Kyrkja frå 1954
Bygningen
Dale kyrkje er ei langkyrkje av mur med smalare kor, med hovudinngang gjennom dels inntrekt tårn i vest,
inngang, sakristi og dåpsventerom sør for koret og austenden av skipet, og inngang og trapp til kjellar
nord for koret. Over inngangen vest i skipet går eit tverrgalleri med orgel. Kyrkja er dominert av ein
spissboge der sjølve bogen startar ved basen. Denne bogeforma går att i kyrkjerom, kor og vindauge.
Murar
Veggene er oppmurte i armert betong med rette yttervegger og boga vegger innvendes. Eldre foto viser
forskalingsarbeidet der heile det indre bygningsvolumet er bygt opp i forskalingsmateriale i tre. Murane
er pussa og kvitkalka utvendes og innvendes. I sakristiet har nedre del av muren brystvern av panel.
Vindaugsnisjene i langmurane, som har den same bogeforma som kyrkjerommet, bryt gjennom veggene med svakt
boga bogespiss, skrå sidesmiger og flat sålbenk, fem på kvar side i skipet. Langveggene i koret har tre
nærast kvadratiske nisjer i nordmuren og eit rektangulært felt med vindauge som går frå golvnivå opp mest
i full høgd lengst aust i sørmuren. I tillegg er det rektangulære opningar i muren ved utgangsdøra vest i
skipet, døra til dåpsventerommet aust i sørmuren i skipet, til utgang nord i austmuren i skipet og til
sakristi sør i koret. I gallerihøgd har kyrkjerommet tre spissboga opningar, ei stor sentralt og to mindre
for dører på kvar side.
Portalar og dører
Dørene i kyrkja er i eik, leverte av A/S Treindustri, Breistein. Dei fleste av dei innvendige dørene er
fyllingsdører med ramme og ei stor fylling og ei smal, liggjande fylling nedst på døra. Blyglas i dører er
leverte av G. Rognaldsen, Bergen.
Hovudportalen i vest har innramming av granitt utvendes, og i spissbogen over døra er det eit
klebersteinsrelieff i tympanonfeltet, hogge av Emma Mathiassen. Relieffet viser Jesus som signar
borna.[12] Steinarbeidet er levert av Vestlandske Stenhuggeri.[13] Fløydørene i vestportalen har koparbeslag utvendes, festa med naglar. I tillegg
til dørvridar har dei ein dørring på kvar fløy og eit symbol / ornament, på nordfløyen ei krone og på
sørfløyen to fuglar som flankerer ein fontene. Naglar og ornament er gylte. Dørblada er av eik og har 3 x
3 ståande, rektangulære fyllingar.
Andre ytterdører er også fyllingsdører med tre smale ståande fyllingar over den nedre. Utvendes er dei
kledde med ståande bord og nedre del er dekt av koparplate.
Frå tårnfoten inn i kyrkjerommet står ei fløydør. Kvar fløy har ei smal nedre fylling, elles er det sett
inn 3 x 3 blyglas med åtte ruter i kvart glas. Vertikalt delt med to postar, horisontalt med sprosser.
Dei to dørene vest på galleriet er også glasdører. Her har sjølve dørene 3 x 3 heile ruter inndelte med
postar, medan sidefelta og toppfeltet i den spissboga muropninga har mindre blyglasruter.
Korskiljet
Skiljet mellom kor og skip er markert ved at koret er smalare og lægre enn skipet. Koret opnar seg i full
breidde og høgde mot vest, med unntak av golvnivået som ligg tre steg høgre i koret. I overgangen er det
laga ei trapp kledd med kvit marmor. På kvar side er det øvste steget bygt fram over det midtre, og ber
eit smijarnsbrystvern i ytterkant, utført av Push & Wendelstad, Oslo. Sentralt på kvart av brystverna er
det ein måla medaljong. Målinga skal vera utført av arkitekten.
Vindauge
Kyrkja har fem spissboga vindauge i kvar av langmurane og eit stort vindauge sør i koret. Sideromma i sør
har firkanta vindauge, elles har kyrkja smale, vertikale lysinnslepp. Blyglas i vindauge er leverte av G.
Rognaldsen, Bergen.
Dei spissboga vindauga i skipet har ytre og indre vindauge som begge er inndelte med to vertikale postar
og midtdelen er delt i to horisontalt. Vindauga har såleis fire rammer i ytterglas og fire i innerglas.
Rammene er dels av tre, dels av metall. Alle ytre rammer har glatt, klårt glas og det nedste i midten er
hengsla. I innerglasa er dei to sentrale rammene hengsla. Innerglasa har farga katedralglas i små,
rektangulære ruter lagt i bly.
Vindauget i koret har fire rammer over einannan. I andre ramma nedafrå i ytterglaset er det eit hengsla
vindauge i nedkant. I indre rammer er alle rammer hengsla og kvar ramme har 5 x 4 ruter i bly. Blyglassa
har ufarga katedralglas.
Golv og fundament
Kyrkja har støypt fundament med kryperom under skipet og bårekapell, gang og tavlerom under koret.
Golvet i kyrkja er støypt. På golva i skipet, på galleriet og i sakristiet vart det opphavleg lagt blågrå,
marmorert linoleum. I skipet er denne på grunn av vatnskade skifta ut med linoleum i ein noko lysare og
jamnare farge. Koret har gråblått teppegolv.
Trapp og golv i våpenhuset og i gangane aust i kyrkja er i terasso, dels som fliser, dels som heilt
arbeid.[14] Trappa mellom kor og skip er mura opp og kledd med kvite
marmorfliser.
Tak
Kyrkja har eitt saltak som dekkar skip og kor. Det er tekt med små, rektangulære lappheller. Taket er
trekt fram på sidene av tårnet og held fram som pulttak over romma sør for koret.
Himlingar
Den støypte bogen som formar rommet går utan avbrot frå golvet til toppunktet i himlingane i kor og skip.
Tårn
Vesttårnet er dels framtrekt frå vestfasaden i kyrkja. Det reiser seg i fem høgder med kvadratisk snitt og
lik høgde og breidde i heile høgda. I våpenhuset i første høgd og på sidene i første og andre høgd utgjer
vestre del av skipet siderom til tårnet med toalett, oppgang og rom for kantor. Etasjeskilja er støypte og
det er opning for trapp opp i tårnet på nordsida. I søraustre hjørne er det luker i etasjeskilja for ev
nedtaking av klokker.
Tårnet har vestportal (sjå ovafor), eit rundt vindauge over denne og elles smale lysgluggar. I femte høgd
der klokkestolen står, er det lydluker i form av, høge, tofløya kopardører sentralt i kvar vegg. Tårnet er
avslutta oppe med pyramideforma hjelm som går over i åttekanta skjørt under åttekanta lanterne. Lanterna
har åttekanta hjelm som går over i spir. Hjelmane er tekte med koparplater.
Tilbygg
I utgangspunktet var anlegget tenkt oppført i to steg, først kyrkja og sidan kyrkjelydssenter på nordsida.
Det andre byggjesteget var også teke med på Arneberg sine teikingar frå først av, men dette vart utsett av
økonomiske årsaker. No ligg det ein barnehage på den aktuelle tomten.
Interiør
Koret har sentralt, frittståande altar ved fondveggen med altarring i forkant. Fondveggen er dekt av
måleri over altarhøgd. (Sjå nedafor under altartavle.) Nordmuren i koret har tre nisjer der det er
plassert stolar i dei austre og døypefont og altarmåleriet frå gamle Dale kyrkje i den vestre. Sørsida har
stor nisje med glasvegg for lysinnslepp aust ved fondveggen og dør til sakristi. Elles er det plassert
stolar ved sørmuren.
Mellom koret og skipet er det ei brei, sentral trapp i tre steg, flankert av gitter-brystvern.
Preikestolen er plassert på sørsida av korbogen aust i skipet med oppgang frå sakristiet. Kyrkja har
benkeparti på nord- og sørsida av midtgang og sidepassasjar med veggbenker. Orgel på tverrgalleriet i
vest.
Det har ikkje skjedd store endringar i interiøret. Ein del benker er tekne vekk både framme og bak i
skipet for å gje meir disponibelt rom. Framme på nordsida står flygel, på sørsida piano og bak mellom anna
lysglobe.
Fargar
Rommet er halde i ein balansert og roleg fargeskala med kvitt murverk, gråblått golv og brunlege innslag,
primært som treverk.
Glasmåleri
Kyrkja har ikkje glasmåleri, men vindauge med blyglas i ulike fargenyansar i ein lys brunleg og grønleg
skala.
Lys og varme
Kyrkja har elektrisk lys og vert oppvarma gjennom sentralvarmeanlegg frå heradshuset supplert med
panelomnar.
Inventar
Altar
Kassealtar av eikefinerte, mørkbeisa, glatte plater. Bordplata stikk noko fram frå korpus. Altaret er
levert av Chr. Hanssen, Oslo.[15] Det er 250 cm breitt, 110 / 93 cm djupt og 109
/ 119 cm høgt.
Altartavle
Måleriet frå altartavla i den første kyrkja heng på muren ved døypefonten. Måleriet har spissboga ramme og
form og viser Kvinnene ved grava. Måla i olje på lerret og signert nede til venstre av N(iels) Bergslien.
Altartavle i form av måleri på plater som er monterte med list og fyller øvre del av fondveggen bak
altaret. Måleriet er utført av Hugo Lous Mohr og viser Nattverden under ei framstilling av Oppstoda med
tornegreiner i bakgrunnen.[16] I nattverdsscena viser Jesu høgre hand signingsgest og er
omfatta av lysglansen frå kalken som står åleine på nattverdbordet og som også viser til altaret og
kyrkjas nattverd i dag. Jesus er framstilt med heva hovud og attlatne auge, medan læresveinane ber utrykk
for spørjande fortviling framfor det som skal skje.
Altarring
Altarringen er rund med opning på begge sider av altaret. Han er av eik og har vid, låg knelepute trekt
med skinn, og enkel handlist med runda snitt og hylle for særkalkar som kviler på spredtstilte
smijarnsstøtter med svungne ornament og gylte detaljar. Altarringen er levert av Chr. Hanssen, Oslo,
smijarnsarbeidet av Push & Wendelstad, Oslo.[17]
To skinntrekte kneleskamlar ved altaret.
Døypefont
Døypefonten er laga av Os Dørfabrikk og har skorne trerelieff utførte Jakob Hjelle, Søfteland.[18] Grunnforma er firkanta med brotne hjørne. Kummen er dominerande, skrår ut oppover og er
avgrensa oppe og nede med enkel profil. Det korte skaftet er inntrekt og går over i fotplate med korte
skrå øvre sider over standkant. Mot sør har døypefonten ein skoren og måla englefigur som held eit barn i
armane og står over eit drakeliknande vesen. Mot aust ei stjerne, mot vest ei nedvend due. I mellomflatene
mot sør er det stjerne på vestsida og kross på austsida.
I overkant har fonten rundt hol for dåpsfat. Frå dette går det uttappingsrøyr gjennom golvet til grunnen
under kyrkja.
Døypefonten er i mørkbeisa eik med gullstaffering. Engelen har kvite vengjer og blå kjortel med gullblomar
og –belte.
Preikestol med oppgang og himling
Preikestolen og himlinga er av eik med tilsetting av massingelement. Arbeidet er levert av Os Dørfabrikk,
treskjærararbeidet er utført av Jakob Hjelle, Søfteland.[19]
Dei to delane er samanbundne med ramme på austmuren i skipet. Ramma omfattar inngangen til stolen som er
via dør og trapp i fem steg gjennom muren. Opninga ved ramma har forheng av tekstil.
Preikestolen har rund grunnform knytt til veggramma ved to korte, rette stykke. Brei handlist som
skrår ned utetter og er profilert og inndelt i felt i underkant. Lesebrettet mot nordvest kviler på brett
med utskoren ørn som dekkar øvre smalfelt. Under øvre og over nedre smalfelt er preikestolen omkransa av
ein flat massingring som er samanbunden av dreia massingstenger framfor skøyten mellom faga i storfelta.
Øvre smalfelt er glatt, men har to horisontale massinglister utvendes. Inndelinga i felt viser eit breitt
sentralt felt under lesebrettet og fem smalare felt mot nord og sju mot sør frå sentralfeltet. Dei smale
felta er todelte horisontalt med list oppe, i midten og nede. Innvendes har korga bøygde finerplater med
lister over skøytane. I felta, og sentralt framme på nedre smalfelt, er det skorne figurar. Det sentrale
store feltet viser Jesus som Den gode såmannen. Dei smale felta mot nord har vekselvis ornamentale /
symbolske motiv og framstilling av dei Fem kloke brurmøyane i øvre og nedre del, dei sju felta mot sør har
den same vekslinga med dei Fem ukloke brurmøyane og av skålvekt og timeglas.
Nedre smalfelt er glatt mellom profilerte lister og botnen under er etter måten flat med profilerte
avtrappingar. Sentralt på nedre smalfelt er ei skoren framstilling av god grøde og klunger.
Preikestolen er boren av åtte sylindriske søyler omtvinna av skore vinlauv. Søylene kviler på åttekanta
plate over åttekanta sokkel kledd med lys marmor.
Preikestolshimlinga er forma som øvre halvdel av ein klode. Undersida har konsentriske sirklar, dels
profilerte. Midtfeltet har due på rundt felt over strålar i krossform. Over randa nede på himlingen er det
ein rundmur med tårn og portar, truleg bymuren om Det himmelske Jerusalem. Midtveges oppe på halvkloden er
ein ring med framstilling av fire små fuglar. Øvst står Kristus med sigersfana i høgre hand og ein
innbydande gest med venstre. Han står med attlatne auge.
Fargane er haldne i mørk beis, gull og blått. Jerusalems murar er lyst gråblå og Jesu klede og krossen på
fana er raude.
Lesepult
Lesepult av mørkbeisa eik. Skrått bokbrett over fot med krossforma snitt som svingar ut oppe under
lesebrettet og nede ved golvet.
Benker og faste stolar
Benkene leverte av Gjerde Bruk L/L, Voss, treskjærararbeidet er utført av Lars Hæve.[20]
Benkene har rettsida eikevangar med profil ved kantane og skore motiv i høgd med benkeryggen. Benkene er
vekselvis rettavslutta og har då tulipanmotiv, eller avslutta med gavl og med krossmotiv. Benkene elles er
i furu med fem beinbukkar under formskoren setefjøl. Bukkane skrår ut oppetter, og den bakre delen held
fram som støtte for ryggen som har ramme med fyllingar av kryssfinér. Vangane er mørkbeisa med gylte
motiv, benkene elles er måla gråblå med lys grå fyllingar og gylt staffering.
Galleri
Vestgalleriet hevar seg over den bakre delen av kyrkjerommet, vest for vindauga, og på kvar side svingar
brystvernet fram mot midtpartiet som er rett avslutta over midtgangen og delar av benkepartia. Heile
galleriet er laga i armert betong og er berre bore oppe av veggene. Himlinga under er delt inn i to
sidefelt og eit midtfelt med støypte rammer. Sameleis er gallerifronten inndelt i felt som liknar
liggjande fyllingar, eitt svinga felt på kvar side og tre i det sentrale midtfeltet. Golvet på galleriet
stig i tre steg mot vest med orgelfasaden sentralt på det øvste steget og spelepulten på tvers sør på det
nedste.
Skulptur: Altarkross
Kross av eik med firkanta plate med skoren, kvit due med glorie i krossmidten. Indre del av krossarmane er
gylte med raud firpass og dei tre øvre krossarmane er rett avslutta og tilsett liljeform. Nedre krossarm
kviler på base med liljeform ovr sokkel. Krossen er 86 cm høg og 38,5 cm brei.
Altarkross i bårerommet
Nygotisk altarkross i bårerommet. Krossen høyrer til altarutsyret frå den førre kyrkja. Sølvfarga, men
ustempla, ca 91 cm høg.
Prosesjonskross
Glatt massingkross frå Saville Row. Krossen har medaljong med lam i krossmidten.
Relieff i dåpsventerommet
Skore trerelieff som viser Jesus som signar to kvinner med småborn. Jesus står sentralt og kvinnene
knelar, ei på kvar side. Motivet er omgitt av stålekrans, utafor denne viser tre til venstre og due til
høgre. Ramma er skoren i eik. Relieffet er signert nede i venstre hjørne: A. Småland 1964. Lysmål: 89 x
65.
Rituelle kar
Teksten under avsnittet Rituelle kar vises kun for innloggede brukere
Parament
Altarduken er teikna av Birthe Arneberg Quesseveur.[21]
Antependium av kvit silkedamask med livsens tre med kross i toppen. Denne er også teikna av Birthe
Arneberg Quesseveur.[22]
Messehaklar
a) Raud messehakel, 1800-talet. Djup raud fløyel, Fôr av lys rosa/beige bommulskypert. 112 cm høg, 61cm
brei. Forsida har trekanta massingfelt med hebraiske teikn for JAHVE i strålar.
b) Raud messehakel, første halvdel av 1900-talet. Tre hekter på venstre skulder. Fôr: Rosa bomullkypert.
Mål: 102 x 64.
c) Grøn messe hakel av viskosestoff med innvovne krossar og med påstoken vliselin som mellomfôr. Fôr av
kul-kvitt viskoselerret. Brodert v og kross kanta med smale gullband. 109 x 69. Merkt i fôret: DNH 1952 og
Gåva frå Kyrkjeforeininga. Tre hekter.
d) Fiolett messehakel, med grov ullkypert med liggjande stripeeffekt som hovudstoff og fôr av rosa/lilla
bomullslerret. Hakelen er kanta med fiolett fløyelstoff. Festa med fem hekter på venstre skulder. Umerkt.
Mål 100 x 62.
e) Kvit messehakel med naturfarga villsilke i kovudstoffet og med applikasjonar av ondre gulkvite stoff og
sennepsgult silkeband. Broderte konturar. Fôr av lyst aprikosfarga silkelerret. Brent innskrift på
klehengaren: Til lukka med 100 års jubileet 1. 12. 1996, og Helsing Sokneråda på den andre sida.128 vid
120 høg.
Messeskjorter
Kyrkja har oppbevart fleire messeskjorter.
Lysstell
Teksten under avsnittet lysstell vises kun for innloggede brukere
Klokker
To klokker leverte av Nauen klokkestøyperi. På den minste: Kalla på gamal og på ung, mest då på sjeli
trøytt og tung, sjuk for den evige kvila. Og på den største: Lova Gud i hans heilagdom, lova han i hans
sterke kvelv.[23]
Orgel og andre instrument
Orgelet har prospekt teikna av Arneberg og er levert av Norsk Orgel- Harmoniumfabrikk A/S.
Pipematerialet med meir er frå Steinmeyer & Co i Tyskland. Orgelet har 36 stemmer 45 register og elektrisk
spelebord med tre manualar og 2500 piper.[24]
Flygel YAMAHA
Piano Classica
Nummertavler
Svarte metallsiffer vert hengde direkte op muren.
Møblar
Brurestolar. Brurestolane har sitt mønster frå Hanseatartida. Stolane er produserte av treskjærar
Knag.[25]
Stolar i koret, tre av type Akershus og åtte av type Schlagen leverte frå A/S Eidsfjord Møbelfabrikk,
Eidslandet.[26]
Offerkar
Offer vert teke opp i korger og i ei treskål med svidd innskrift og motiv, elles i kollekthovar med ring
og motstilte hankar og med pose i raudt stoff.
Blomstervasar
To blomstervasar i sølv, med konisk korpus med utbretta, åttedelt rand og utsvinga fot over vulst. Latinsk
kross med strålar på korpus. Innskrift på foten: Til Dale Kyrkja frå KFUK 1933. Stempel 830 S og kalk i
oval på begge. Den eine har i tillegg talet 90. Høgde 23,6 cm, diameter oppe 10,6 cm. Den eine vasen vart
vølt og oppussa i 2007.
Diverse
Modell av den gamle kyrkja på Dale, laga av Anton Thaule, Oslo, i glasmonter i våpenhuset.
Kyrkjegard og gravminne
Stanghelle kyrkjegard
Stanghelle kyrkjegard vart vigsla 22.05.1882. Til denne kyrkjegarden sokna Vaksdal og Dale.[27]
Kyrkjegarden, som i 2007 vart utvida mot aust og nordaust, ligg på sørsida av elveosen mellom
riksvegen og jarnbanelina. Området skrår opp mot riksvegen og er inndelt i tre ulike nivå skilde med
grusgang. Kyrkjegarden er avgrensa med smijarnsgjerde mot vegen nedafor, med tørrmur i sørvest og nordaust
og tilplanta skråning på oversida. Ein stor stein avgrensar kyrkjegarden i aust. Det er tre inngangar til
kyrkjegarden, ein port i muren i vest, nyare tofløya port ovafor muren i sørvesthjørnet som fungerer som
ny tilkomstveg til ein naboeigedom, og hovudinngang med parkliknade inngangsparti i nordaust. Det finst to
nyare vatnpostar hogne i granitt på kyrkjegarden.
Den eldste delen av kyrkjegarden ligg i det vestre hjørnet i to nivå med klokketårn oppe i sør og er
avgrensa mot resten av kyrkjegarden med nyplanta bøkehekk.
Klokketårnet er i bindingsverk med rektagulær plan. Det har liggjande bordkledning og helletekt,
valma tak. På austsida er det inngang til reiskapsbu, på nordsida inngang til klokketårnet som bryt
takflata i vest. Tårnet har lydopningar i form av lamellar til fire sider og er tekt med pyramideforma,
platetekt hjem som endar i kross. Treverket er kvitmåla. Klokka er ikkje registrert.
Dale kyrkjegard
Dale kyrkjegard ligg på Børjelen på Dalegarden. Den fyrste delen av kyrkjegarden var på 1500m2,
og vart vigsla 23. november 1907. Sidan har han vorte utvida fleire gonger, 1927, 1966 og 1987.
[28] Dei eldste delane ligg på ein høgde, her ligg også klokketårnet på
vestsida og frå dette nivået skrår terrenget sterkt ned mot vest og mot ein flate der dei nyare
utvidingane har funne stad. Det er inngang frå nord til begge desse nivåa, og frå sør til den nyare delen.
Inngangane har støypte portstolpar. Den eldste delen har tofløya smijarnsport med innarbeidd kross i kvar
fløy, den nyare delen har enkle smijarnsportar avslutta oppe med kross. Kyrkjegarden har ulike former for
avgrensing. Den øvre delen har smijarnsstolpar med nettinggjerde i aust, elles er det enklare
nettinggjerde, dels supplert med planter. Nivåskildnaden er dels lagd mot bakkemurar, dels planta til med
tre og busker. Frå klokketårnet går det gangsti med rekkverk ned til den nyare delen.
Gravminne over Spinnerimester Anders J. Kleveland (1861 – 1928) med familie i form av monolitt i kvit
marmor.
Bygningar knytte til kyrkjegarden
Klokketårnet har kvadratisk plan og inntrekt øvre del med klokkeoppheng. Tårnet er av bindingsverk med
ytre kledning av over- og underliggjande bord. Nedre del er overdekt med skjørt, øvre del med
pyramideforma hjelm avslutta oppe med kross. Skjørt og hjelm er tekt med plater, treverket er kvitmåla.
Inngang mot aust og enkle lydluker med lamellar. Klokka er 55 cm i diameter, og 55 cm høg med krone, 45 cm
utan.
Reiskapsbu, nyare, utafor sørinngangen til den ny delen av kyrkjegarden. Bua har rektagulær plan med
lengdeakse nord-sør, og er bygt i bindingsverk på mura sokkel, kledd utvendes med liggjande panel og
overdekt med saltak tekt med ruteheller. Fløydør mot sør, lite vindauge mot vest. Måla lyst blågrå
utvendes.
Kjelder
Trykte kjelder
Bendixen, B. E.: Kirkerne i Søndre Bergenhus Amt, Bergen 1904 – 1913
Jubileumsbok: Dale sokneråd, Kyrkjestaden Dale 100 år 1896 – 1996 : Jubileumsskrift, Odda 1996
Brosjyre, Dale Kyrke
Bilete
- Bygningen
Dale gamle kyrkje, plan, Jubileumsbok s. 20,
- AMH 2008.jpg
Dale gamle kyrkje, nordsida, modell, AMH 2008.jpg
Dale gamle kyrkje, sett frå søraust, modell,
- AMH 2008.jpg
Dale gamle kyrkje, snitt, Jubileumsbok s.
- 21, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje sett frå søraust, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, kryperom og senterfundament, AMH
- 2008.jpg
Dale kyrkje, nordfasade, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, nordsida sett mot vest, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, trapp til galleriet, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, vestfasade 1, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, vestfasade, AMH 2008.jpg
- Bygningen: Dører og vindauge
Dale kyrkje, inngangsdøra, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, inngangsdøra, detalj 1, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, inngangsdøra, detalj 2, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, inngangspartiet, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, vestportalen, tympanon, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, vindauge i nordmuren, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, vindauge sør i koret, AMH 2008.jpg
- Interiør
Dale kyrkje, altarpartiet, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, bårekapell, interiør, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, interiør mot aust, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, interiør mot nordaust i koret,
- AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, interiør mot søraust, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, interiør mot vest 1, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, interiør mot vest, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, våpenhuset, interiør, AMH 2008.jpg
- Inventar
Dale kyrkje, brurestolar, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, galleriet, detalj mot sørvest,
- AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, kollekthov, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, offerskål, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, orgelfasade 1, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, stolar i koret, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, tre stolar, AMH 2008.jpg
- Inventar: Altar, altarring og altartavle
Dale kyrkje, altar og altarring, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, altarmåleri, Bergslien, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, altarring, detalj, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, altartavle, Hugo Lous Mohr, AMH
- 2008.jpg
- Inventar: Døypefont
Dale kyrkje, døypefont, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, døypefont, detalj a, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, døypefont, detalj b, AMH 2008.jpg
- Inventar: Parament og tekstilar
Dale kyrkje, altarduk, detalj, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, antependium, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, antependium, detalj, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, antependium, stoffet, detalj,
- AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, messehakel a, forside, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, messehakel a, ryggside, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, messehakel b, forside, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, messehakel b, ryggside, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, messehakel c, forside, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, messehakel c, ryggside, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, messehakel d, forside, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, messehakel d, ryggside, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, messehakel e, forside, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, messehakel e, ryggside, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, samarie, forside, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, samarie, ryggside, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, silkeskjorte, kvit, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, silkeskjorte, kvit, forside, AMH
- 2008.jpg
- Inventar: Preikestol og lesepult
Dale kyrkje, lesepult, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, preikestol med himling, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, preikestol, detalj 1, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, preikestol, detalj 2, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, preikestolshimling, detalj, AMH
- 2008.jpg
- Inventar: Skulptur
Dale kyrkje, altarkross, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, nygotisk altarkross, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, prosesjonskross, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, trerelieff i ramme, AMH 2008.jpg
- Inventar: Klokker
Dale kyrkje, klokke a, side a, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, klokke a, side b, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, klokke b, side a, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, klokke b, side b, AMH 2008.jpg
- Inventar: Korskilje
Dale kyrkje, korskilje, detalj 1, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, korskilje, detalj 2, AMH 2008.jpg
Dale kyrkje, korskilje, detalj, AMH 2008.jpg
- Kyrkjegard og gravminne: Dale kyrkjegard
Dale kyrkje, reiskapsbubu og port i
- Sørvest, AMH 2008.jpg
Dale kyrkjegard, gjerde mot aust, AMH 2008.jpg
Dale kyrkjegard, gravminne a, AMH 2008.jpg
Dale kyrkjegard, inngang a, AMH 2008.jpg
Dale kyrkjegard, inngang frå sørvest, AMH 2008.jpg
Dale kyrkjegard, klokke, AMH 2008.jpg
Dale kyrkjegard, klokketårn, AMH 2008.jpg
Dale kyrkjegard, nedre del, AMH 2008.jpg
Dale kyrkjegard, oppgang til øvre del, AMH
- 2008.jpg
Dale kyrkjegard, reiskapsbu sett frå vest,
- AMH 2008.jpg
Dale kyrkjegard, sett mot søraust 1, AMH 2008.jpg
Dale kyrkjegard, sett mot søraust, AMH 2008.jpg
Dale kyrkjegard, terrassering
- Mot øvre del sett mot nord, AMH 2008.jpg
Dale kyrkjegard, øvre del, mot vest, AMH 2008.jpg
- Kyrkjegard og gravminne: Stanghelle kyrkjegard
Stanghelle kyrkjegard, inngang frå sør, AMH
- 2008.jpg
Stanghelle kyrkjegard, inngangsparti i
- Nordaust, AMH 2008.jpg
Stanghelle kyrkjegard, klokketårn med
- Reiskapsbu, AMH 2008.jpg
Stanghelle kyrkjegard,
- Klokketårnet sett frå nordaust, AMH 2008.jpg
Stanghelle kyrkjegard, port i sørvest, AMH
- 2008.jpg
Stanghelle, den gamle delen av
- Kyrkjegarden, AMH 2008.jpg
Stanghelle, gravminne a, AMH 2008.jpg
Stanghelle, gravminne b, AMH 2008.jpg
Stanghelle, kyrkjegarden sett frå nordaust,
- AMH 2008.jpg
Stanghelle, vatnpost, AMH 2008.jpg
Fotnoter
- ↑ Jubileumsbok s. 10
- ↑ Jubileumsbok s 31
- ↑ Jubileumsbok s. 32 f
- ↑ Jubileumsbok s. 56 f
- ↑ Brosjyre
- ↑ Bendixen 1904-13 s. 607
- ↑ Jubileumsbok s. 27
- ↑ Foto, jubileumsbok s. 42
- ↑ Foto i Juileumsbok s. 29
- ↑ Bendixen 1904-13, s. 608
- ↑ Jubileumsbok s. 40 f
- ↑ Brosjyre
- ↑ Jubileumsbok s. 59 vedr. produsentar
- ↑ Jubileumsbok s. 59
- ↑ Jubileumsbok s. 60
- ↑ Brosjyre
- ↑ Jubileumsbok s. 60
- ↑ Same staden
- ↑ Jubileumsbok s. 60
- ↑ Jubileumsbok s. 60
- ↑ Brosjyre
- ↑ Jubileumsbok s. 60
- ↑ Brosjyre
- ↑ Jubileumsbok s. 59
- ↑ Brosjyre
- ↑ Jubileumsbok s. 60
- ↑ Jubileumsbok s. 12
- ↑ Jubileumsbok s. 12 f