Forskningsprosjekt om norske kirker

    Dale kyrkje

    Fra Norges Kirker

    (Omdirigert fra 125100701)
    Hopp til: navigasjon, søk
    Dale kyrkje
    FylkeHordaland fylke
    KommuneVaksdal kommune
    ProstiHardanger og Voss
    BispedømmeBjørgvin bispedømme
    Koordinater60.590231,5.823944
    FellesrådVaksdal kyrkjelege fellesråd
    Kirke-id125100701
    Soknekatalognr07090102
    BygningsgruppeKirke etter kirkeloven (§ 17)
    VernestatusIngen


    Denne artikkelen er hentet fra bokprosjektet «Norges kirker». Artikkelen blir derfor ikke oppdatert eller endret. Enkelte artikler er ikke fullført. Referanse til artikler som er publisert i bokform, finnes nederst på siden.


    Anne Marta Hoff

    Bakgrunn

    Dale i Vaksdal er eit etter måten nytt bygdesamfunn. Før Dale Fabrikker vaks fram under leiing av familien Jebsen frå 1878-79, var det knapt for ei bygd å rekna, men med fabrikkverksemda vaks Dale snøgt til ein viktig industristad.

    Førststundes sokna dei som budde på Dale til Bruvik kyrkje på Osterøy. Etter at Vossebana vart opna i 1883, vart det lettare å komma til Evanger, og dette vart den vanlege staden for dåp og vigsle.

    Eit bedehus vart planlagt på Dale, og bygningskjernen var ferdig opptømra, men etter innspel frå fabrikkeigarane Peter og Jens Jebsen vart huset gjort om til kapellkyrkje. Dale vart eige sokn ved kgl. res. av 16. mai 1911.[1] Ny kyrkje vart planlagt frå 1930-talet, men stod ikkje ferdig før i 1954.

    Etter at kapellkyrkja hadde gjort teneste i vel 30 år, kom det fram ynskje om å få eit større, varmare og meir høgtidleg kyrkjebygg, og det vart arbeidd med planar om å byggja om kyrkja til ei langkyrkje med kor-tilbygg i (nord)aust og ”myndugt” tårn i (sør)vest etter teikningar av arkitekt Landmark.[2] Ombyggingsplanane vart godkjende av departementet 3. november 1934, men i etterkant snudde meiningane og ein kom fram til at bygda ville vore betre tent med ei heilt ny kyrkje. Ei arkitekttevling mellom tre arkitektar resulterte i at oppdraget vart gjeve til arkitekt Arnstein Arneberg april 1936.[3]

    Arneberg leverte teikningar til kyrkja i 1947. Byggjeløyve vart gjeve ved kgl. res. frå 25. september 1953.[4] Johannes Skarstein var byggjeleiar då kyrkja vart oppført under Kvamstoberget på ein tomt som var ei gåve frå Dale fabrikker. Kyrkja har sitjeplass til om lag 600 personar.[5]

    Kapellkyrkja frå 1896

    Kapellkyrkja på Dale vart vigsla 15. nov. 1896 av biskop Hvoslef. Entrepenør for bygginga var byggmeister Johannes Haldorsen. Etter Bendixen var ho oppført ”efter tegning af fabrikeier Peter Jebsen”,[6] men dette er lite sannsynleg, sjølv om Jebsen kan ha hatt innverknad på den endelege utforminga som gjorde bygningen til ei kyrkje. Kyrkja vart venteleg merkt av at ho var tenkt som bedehus i utgangspunktet. Ho låg på Fagerhaugen. Bygningen hadde rektangulær plan med grunnflate 15 x ca 10 m og høge, spissboga vindauge i gavlvegger og langvegger.[7] Sørveggen låg til ferdslevegen, men med ein opphøgd gangveg til inngangspartiet mellom vegen og kyrkja.[8] Kyrkja fekk tårn, for ein stor del innafor rektangelet, med inngangsparti sentralt på sørveggen, og ein valde å laga altarpartiet vis a vis inngangen, sentralt på den nordre langveggen. På utsida av rektanglet, bak altarpartiet, vart det laga sakristi flankert av to enklare inngangar med vindfang. Innafor desse dørene var det trapper til tverrgalleri i gavlsidene mot aust og vest. Bygningen hadde saltak over rektangelet og tverrstilte saltak over tilbygga i nord, eitt over sakristiet og to små over dei to inngangane. Kapellkyrkja fekk lagt inn elektrisk lys i 1916. Medrekna galleria hadde bygningen sitjeplass for 380 personar.

    Altarløysinga i kapellkyrkja likna på den som ein finn døme på i Nykirken i Bergen med preikestolaltar og ei markering av altarrommet med ein skranke utafor altarringen.

    Bilete frå interiøret viser eit nygotisk altaroppbygg. Altaret stod eit stykke frå veggen og mellomrommet mellom altartavla og veggen var overbygt. Altartavla hadde tre spissboga nisjer mellom søyler avslutta med fialar. Midtnisja var breiast og høgst og i biletfeltet stod Niels Bergsliens framstilling av Kvinnene ved grava (sjå nedafor). På overbygget bak midtnisjen stod preikestolen som også var flankert av søyler med fialar og bak denne hadde veggen ei stor spissboga opning med oppgang frå sakristiet. Mellom altaroppbygget og dørene i nordveggen var det eit høgt, spissboga vindauge med glasmåleri på kvar side.[9] Det eine glasmåleriet er no i bedehuset på Dale, det andre i bedehuset på Stanghelle. Orgelet vart levert av orgelbyggjar Kvarme og var plassert på eit nygotisk orgelgalleri vis a vis altarpartiet. Dei rituelle kara var etter Bendixen frå Franz Reinecke i Hannover, og var gåve frå huslyden Jebsen.[10] (Sjå nedafor under Rituelle kar.) Dei to kyrkjeklokkene frå Bochum heng no i kyrkja i Tulear på Vest-Madagaskar.[11]

    Kyrkja frå 1954

    Bygningen

    Dale kyrkje er ei langkyrkje av mur med smalare kor, med hovudinngang gjennom dels inntrekt tårn i vest, inngang, sakristi og dåpsventerom sør for koret og austenden av skipet, og inngang og trapp til kjellar nord for koret. Over inngangen vest i skipet går eit tverrgalleri med orgel. Kyrkja er dominert av ein spissboge der sjølve bogen startar ved basen. Denne bogeforma går att i kyrkjerom, kor og vindauge.

    Murar

    Veggene er oppmurte i armert betong med rette yttervegger og boga vegger innvendes. Eldre foto viser forskalingsarbeidet der heile det indre bygningsvolumet er bygt opp i forskalingsmateriale i tre. Murane er pussa og kvitkalka utvendes og innvendes. I sakristiet har nedre del av muren brystvern av panel.

    Vindaugsnisjene i langmurane, som har den same bogeforma som kyrkjerommet, bryt gjennom veggene med svakt boga bogespiss, skrå sidesmiger og flat sålbenk, fem på kvar side i skipet. Langveggene i koret har tre nærast kvadratiske nisjer i nordmuren og eit rektangulært felt med vindauge som går frå golvnivå opp mest i full høgd lengst aust i sørmuren. I tillegg er det rektangulære opningar i muren ved utgangsdøra vest i skipet, døra til dåpsventerommet aust i sørmuren i skipet, til utgang nord i austmuren i skipet og til sakristi sør i koret. I gallerihøgd har kyrkjerommet tre spissboga opningar, ei stor sentralt og to mindre for dører på kvar side.

    Portalar og dører

    Dørene i kyrkja er i eik, leverte av A/S Treindustri, Breistein. Dei fleste av dei innvendige dørene er fyllingsdører med ramme og ei stor fylling og ei smal, liggjande fylling nedst på døra. Blyglas i dører er leverte av G. Rognaldsen, Bergen.

    Hovudportalen i vest har innramming av granitt utvendes, og i spissbogen over døra er det eit klebersteinsrelieff i tympanonfeltet, hogge av Emma Mathiassen. Relieffet viser Jesus som signar borna.[12] Steinarbeidet er levert av Vestlandske Stenhuggeri.[13] Fløydørene i vestportalen har koparbeslag utvendes, festa med naglar. I tillegg til dørvridar har dei ein dørring på kvar fløy og eit symbol / ornament, på nordfløyen ei krone og på sørfløyen to fuglar som flankerer ein fontene. Naglar og ornament er gylte. Dørblada er av eik og har 3 x 3 ståande, rektangulære fyllingar.

    Andre ytterdører er også fyllingsdører med tre smale ståande fyllingar over den nedre. Utvendes er dei kledde med ståande bord og nedre del er dekt av koparplate.

    Frå tårnfoten inn i kyrkjerommet står ei fløydør. Kvar fløy har ei smal nedre fylling, elles er det sett inn 3 x 3 blyglas med åtte ruter i kvart glas. Vertikalt delt med to postar, horisontalt med sprosser.

    Dei to dørene vest på galleriet er også glasdører. Her har sjølve dørene 3 x 3 heile ruter inndelte med postar, medan sidefelta og toppfeltet i den spissboga muropninga har mindre blyglasruter.

    Korskiljet

    Skiljet mellom kor og skip er markert ved at koret er smalare og lægre enn skipet. Koret opnar seg i full breidde og høgde mot vest, med unntak av golvnivået som ligg tre steg høgre i koret. I overgangen er det laga ei trapp kledd med kvit marmor. På kvar side er det øvste steget bygt fram over det midtre, og ber eit smijarnsbrystvern i ytterkant, utført av Push & Wendelstad, Oslo. Sentralt på kvart av brystverna er det ein måla medaljong. Målinga skal vera utført av arkitekten.

    Vindauge

    Kyrkja har fem spissboga vindauge i kvar av langmurane og eit stort vindauge sør i koret. Sideromma i sør har firkanta vindauge, elles har kyrkja smale, vertikale lysinnslepp. Blyglas i vindauge er leverte av G. Rognaldsen, Bergen.

    Dei spissboga vindauga i skipet har ytre og indre vindauge som begge er inndelte med to vertikale postar og midtdelen er delt i to horisontalt. Vindauga har såleis fire rammer i ytterglas og fire i innerglas. Rammene er dels av tre, dels av metall. Alle ytre rammer har glatt, klårt glas og det nedste i midten er hengsla. I innerglasa er dei to sentrale rammene hengsla. Innerglasa har farga katedralglas i små, rektangulære ruter lagt i bly.

    Vindauget i koret har fire rammer over einannan. I andre ramma nedafrå i ytterglaset er det eit hengsla vindauge i nedkant. I indre rammer er alle rammer hengsla og kvar ramme har 5 x 4 ruter i bly. Blyglassa har ufarga katedralglas.

    Golv og fundament

    Kyrkja har støypt fundament med kryperom under skipet og bårekapell, gang og tavlerom under koret.

    Golvet i kyrkja er støypt. På golva i skipet, på galleriet og i sakristiet vart det opphavleg lagt blågrå, marmorert linoleum. I skipet er denne på grunn av vatnskade skifta ut med linoleum i ein noko lysare og jamnare farge. Koret har gråblått teppegolv.

    Trapp og golv i våpenhuset og i gangane aust i kyrkja er i terasso, dels som fliser, dels som heilt arbeid.[14] Trappa mellom kor og skip er mura opp og kledd med kvite marmorfliser.

    Tak

    Kyrkja har eitt saltak som dekkar skip og kor. Det er tekt med små, rektangulære lappheller. Taket er trekt fram på sidene av tårnet og held fram som pulttak over romma sør for koret.

    Himlingar

    Den støypte bogen som formar rommet går utan avbrot frå golvet til toppunktet i himlingane i kor og skip.

    Tårn

    Vesttårnet er dels framtrekt frå vestfasaden i kyrkja. Det reiser seg i fem høgder med kvadratisk snitt og lik høgde og breidde i heile høgda. I våpenhuset i første høgd og på sidene i første og andre høgd utgjer vestre del av skipet siderom til tårnet med toalett, oppgang og rom for kantor. Etasjeskilja er støypte og det er opning for trapp opp i tårnet på nordsida. I søraustre hjørne er det luker i etasjeskilja for ev nedtaking av klokker.

    Tårnet har vestportal (sjå ovafor), eit rundt vindauge over denne og elles smale lysgluggar. I femte høgd der klokkestolen står, er det lydluker i form av, høge, tofløya kopardører sentralt i kvar vegg. Tårnet er avslutta oppe med pyramideforma hjelm som går over i åttekanta skjørt under åttekanta lanterne. Lanterna har åttekanta hjelm som går over i spir. Hjelmane er tekte med koparplater.

    Tilbygg

    I utgangspunktet var anlegget tenkt oppført i to steg, først kyrkja og sidan kyrkjelydssenter på nordsida. Det andre byggjesteget var også teke med på Arneberg sine teikingar frå først av, men dette vart utsett av økonomiske årsaker. No ligg det ein barnehage på den aktuelle tomten.

    Interiør

    Koret har sentralt, frittståande altar ved fondveggen med altarring i forkant. Fondveggen er dekt av måleri over altarhøgd. (Sjå nedafor under altartavle.) Nordmuren i koret har tre nisjer der det er plassert stolar i dei austre og døypefont og altarmåleriet frå gamle Dale kyrkje i den vestre. Sørsida har stor nisje med glasvegg for lysinnslepp aust ved fondveggen og dør til sakristi. Elles er det plassert stolar ved sørmuren.

    Mellom koret og skipet er det ei brei, sentral trapp i tre steg, flankert av gitter-brystvern. Preikestolen er plassert på sørsida av korbogen aust i skipet med oppgang frå sakristiet. Kyrkja har benkeparti på nord- og sørsida av midtgang og sidepassasjar med veggbenker. Orgel på tverrgalleriet i vest.

    Det har ikkje skjedd store endringar i interiøret. Ein del benker er tekne vekk både framme og bak i skipet for å gje meir disponibelt rom. Framme på nordsida står flygel, på sørsida piano og bak mellom anna lysglobe.

    Fargar

    Rommet er halde i ein balansert og roleg fargeskala med kvitt murverk, gråblått golv og brunlege innslag, primært som treverk.

    Glasmåleri

    Kyrkja har ikkje glasmåleri, men vindauge med blyglas i ulike fargenyansar i ein lys brunleg og grønleg skala.

    Lys og varme

    Kyrkja har elektrisk lys og vert oppvarma gjennom sentralvarmeanlegg frå heradshuset supplert med panelomnar.

    Inventar

    Altar

    Kassealtar av eikefinerte, mørkbeisa, glatte plater. Bordplata stikk noko fram frå korpus. Altaret er levert av Chr. Hanssen, Oslo.[15] Det er 250 cm breitt, 110 / 93 cm djupt og 109 / 119 cm høgt.

    Altartavle

    Måleriet frå altartavla i den første kyrkja heng på muren ved døypefonten. Måleriet har spissboga ramme og form og viser Kvinnene ved grava. Måla i olje på lerret og signert nede til venstre av N(iels) Bergslien.

    Altartavle i form av måleri på plater som er monterte med list og fyller øvre del av fondveggen bak altaret. Måleriet er utført av Hugo Lous Mohr og viser Nattverden under ei framstilling av Oppstoda med tornegreiner i bakgrunnen.[16] I nattverdsscena viser Jesu høgre hand signingsgest og er omfatta av lysglansen frå kalken som står åleine på nattverdbordet og som også viser til altaret og kyrkjas nattverd i dag. Jesus er framstilt med heva hovud og attlatne auge, medan læresveinane ber utrykk for spørjande fortviling framfor det som skal skje.

    Altarring

    Altarringen er rund med opning på begge sider av altaret. Han er av eik og har vid, låg knelepute trekt med skinn, og enkel handlist med runda snitt og hylle for særkalkar som kviler på spredtstilte smijarnsstøtter med svungne ornament og gylte detaljar. Altarringen er levert av Chr. Hanssen, Oslo, smijarnsarbeidet av Push & Wendelstad, Oslo.[17]

    To skinntrekte kneleskamlar ved altaret.

    Døypefont

    Døypefonten er laga av Os Dørfabrikk og har skorne trerelieff utførte Jakob Hjelle, Søfteland.[18] Grunnforma er firkanta med brotne hjørne. Kummen er dominerande, skrår ut oppover og er avgrensa oppe og nede med enkel profil. Det korte skaftet er inntrekt og går over i fotplate med korte skrå øvre sider over standkant. Mot sør har døypefonten ein skoren og måla englefigur som held eit barn i armane og står over eit drakeliknande vesen. Mot aust ei stjerne, mot vest ei nedvend due. I mellomflatene mot sør er det stjerne på vestsida og kross på austsida.

    I overkant har fonten rundt hol for dåpsfat. Frå dette går det uttappingsrøyr gjennom golvet til grunnen under kyrkja.

    Døypefonten er i mørkbeisa eik med gullstaffering. Engelen har kvite vengjer og blå kjortel med gullblomar og –belte.

    Preikestol med oppgang og himling

    Preikestolen og himlinga er av eik med tilsetting av massingelement. Arbeidet er levert av Os Dørfabrikk, treskjærararbeidet er utført av Jakob Hjelle, Søfteland.[19]

    Dei to delane er samanbundne med ramme på austmuren i skipet. Ramma omfattar inngangen til stolen som er via dør og trapp i fem steg gjennom muren. Opninga ved ramma har forheng av tekstil.

    Preikestolen har rund grunnform knytt til veggramma ved to korte, rette stykke. Brei handlist som skrår ned utetter og er profilert og inndelt i felt i underkant. Lesebrettet mot nordvest kviler på brett med utskoren ørn som dekkar øvre smalfelt. Under øvre og over nedre smalfelt er preikestolen omkransa av ein flat massingring som er samanbunden av dreia massingstenger framfor skøyten mellom faga i storfelta. Øvre smalfelt er glatt, men har to horisontale massinglister utvendes. Inndelinga i felt viser eit breitt sentralt felt under lesebrettet og fem smalare felt mot nord og sju mot sør frå sentralfeltet. Dei smale felta er todelte horisontalt med list oppe, i midten og nede. Innvendes har korga bøygde finerplater med lister over skøytane. I felta, og sentralt framme på nedre smalfelt, er det skorne figurar. Det sentrale store feltet viser Jesus som Den gode såmannen. Dei smale felta mot nord har vekselvis ornamentale / symbolske motiv og framstilling av dei Fem kloke brurmøyane i øvre og nedre del, dei sju felta mot sør har den same vekslinga med dei Fem ukloke brurmøyane og av skålvekt og timeglas.

    Nedre smalfelt er glatt mellom profilerte lister og botnen under er etter måten flat med profilerte avtrappingar. Sentralt på nedre smalfelt er ei skoren framstilling av god grøde og klunger.

    Preikestolen er boren av åtte sylindriske søyler omtvinna av skore vinlauv. Søylene kviler på åttekanta plate over åttekanta sokkel kledd med lys marmor.

    Preikestolshimlinga er forma som øvre halvdel av ein klode. Undersida har konsentriske sirklar, dels profilerte. Midtfeltet har due på rundt felt over strålar i krossform. Over randa nede på himlingen er det ein rundmur med tårn og portar, truleg bymuren om Det himmelske Jerusalem. Midtveges oppe på halvkloden er ein ring med framstilling av fire små fuglar. Øvst står Kristus med sigersfana i høgre hand og ein innbydande gest med venstre. Han står med attlatne auge.

    Fargane er haldne i mørk beis, gull og blått. Jerusalems murar er lyst gråblå og Jesu klede og krossen på fana er raude.

    Lesepult

    Lesepult av mørkbeisa eik. Skrått bokbrett over fot med krossforma snitt som svingar ut oppe under lesebrettet og nede ved golvet.

    Benker og faste stolar

    Benkene leverte av Gjerde Bruk L/L, Voss, treskjærararbeidet er utført av Lars Hæve.[20]

    Benkene har rettsida eikevangar med profil ved kantane og skore motiv i høgd med benkeryggen. Benkene er vekselvis rettavslutta og har då tulipanmotiv, eller avslutta med gavl og med krossmotiv. Benkene elles er i furu med fem beinbukkar under formskoren setefjøl. Bukkane skrår ut oppetter, og den bakre delen held fram som støtte for ryggen som har ramme med fyllingar av kryssfinér. Vangane er mørkbeisa med gylte motiv, benkene elles er måla gråblå med lys grå fyllingar og gylt staffering.

    Galleri

    Vestgalleriet hevar seg over den bakre delen av kyrkjerommet, vest for vindauga, og på kvar side svingar brystvernet fram mot midtpartiet som er rett avslutta over midtgangen og delar av benkepartia. Heile galleriet er laga i armert betong og er berre bore oppe av veggene. Himlinga under er delt inn i to sidefelt og eit midtfelt med støypte rammer. Sameleis er gallerifronten inndelt i felt som liknar liggjande fyllingar, eitt svinga felt på kvar side og tre i det sentrale midtfeltet. Golvet på galleriet stig i tre steg mot vest med orgelfasaden sentralt på det øvste steget og spelepulten på tvers sør på det nedste.

    Skulptur

    Altarkross

    Kross av eik med firkanta plate med skoren, kvit due med glorie i krossmidten. Indre del av krossarmane er gylte med raud firpass og dei tre øvre krossarmane er rett avslutta og tilsett liljeform. Nedre krossarm kviler på base med liljeform ovr sokkel. Krossen er 86 cm høg og 38,5 cm brei.

    Altarkross i bårerommet

    Nygotisk altarkross i bårerommet. Krossen høyrer til altarutsyret frå den førre kyrkja. Sølvfarga, men ustempla, ca 91 cm høg.

    Prosesjonskross

    Glatt massingkross frå Saville Row. Krossen har medaljong med lam i krossmidten.

    Relieff i dåpsventerommet

    Skore trerelieff som viser Jesus som signar to kvinner med småborn. Jesus står sentralt og kvinnene knelar, ei på kvar side. Motivet er omgitt av stålekrans, utafor denne viser tre til venstre og due til høgre. Ramma er skoren i eik. Relieffet er signert nede i venstre hjørne: A. Småland 1964. Lysmål: 89 x 65.

    Rituelle kar

    Kalk

    a) Innskrift med skriveskrift under botnen: Dale Kirke1896, merkt (pålimt lapp): FRANZ REINECKE HANNOVER og innrissa IV (eller N), H. 26 cm, diameter fot 13,8.

    b) Kalk, kupa gylt innvendes. Innskrift: GÅVE FRÅ DALE KYRKJEFORENING 1969, Stempel: 830 S, kalk i oval og TH. MARTHINSEN. Høgde 23,5, diameter fot 10,7.

    Særkalkar, kupa gylt. Signingskross nede på foten. Stempel 830 S. Høgde 7,7 cm.

    Disk

    Svakt konveks rand, innsvinga kant mot flat botn. Innskrift under botnen: GÅVE FRÅ DALE KYRKJEFORENING 1969, stempel: 830 S, kalk i oval og TH. MARTHINSEN. Diameter 16,7 cm.

    Vinkanne

    a) Plett. Vinranker og gotiske bogar siselert rundt halsen. Innskrift med skriveskrift under botnen: Dale Kirke 1896, stempel FRANZ REINECKE HANNOVER. Høgde 27,6 cm, diameter fot 11,9 cm.

    b) Sølv. Inngravert latinsk kross og innskrift på korpus: FRÅ DALE KYRKJEFORENING 1972. Stempel under botnen: 830 S, kalk i oval og TH. MARTHINSEN. Høgde 25,7 cm, diameter botn 7,5 cm. (Støytskade ved botnen.)

    Oblatøskje og brødskål

    a) Oblatøskje i plett med sylindrisk form og lok med vulst og opphøgd senter med latinsk kross. Dreven kulerand rundt korpus. Innskrift med skriveskrift under botnen: Dale Kirke 1896, stempel: Franz Reinecke HANNOVER og innrissa IV (eller N). Høgde ca 10,7 cm med kross, diameter botn 10,3 cm.

    b) Oblatøskje i sølv med sylindrisk korpus og lett konvekst lok med inngravert latinsk kross. Innskrift under botnen: GÅVE FRÅ DALE KYRKJEFORENING 1969, stempel 830 S og TH. MARTHINSEN. Høgde: 4,6 cm, diameter botn: 10,8 cm

    Brødskål. Innskrift med skriveskrift under botnen: Dale Kirke 1896. Skåla er truleg frå F. Reinecke, Hannover. Ustempla. Høgde 10,2 cm, diameter oppe 17,3 cm.

    Dåpsfat

    a) Dåpsfat i plett med forsterka kant runda skål mot flat botn. Siselert figuralt motiv i botnen og innskrift rundt randa, alt ramma inn med border. I botnen Jesu dåp. Johannes på elvebarden til høgre døyper Jesus med vatn frå eit skjell i høgre hand, medan han med venstre held krossfane med innskrifta ECCE AGNUS DEI. Jesus med lendeklede står i vatnet og løfter amane i det han tek i mot dåpen og Den Heilage Ande kjem ned over han i form av ei due. Rundt randa på fatet: ENHVER SAN[!] TROR OG BLIVER DØBT SKAL BLIVE SALIG +. Unnder botnen innskrift med skriveskrift: Dale Kirke 1896. Ustempla. Diameter 46,7 cm, høgde 5 cm.

    b) Dåpsfat i døypefonten. Åttekanta fat av sølv med runda botn med uttappingshol. Innskrift inns på randa med versalar: LAT + SMÅBORNI + KOMA + TIL + MEG.Ved sida av uttappingsholet er siselert ei stilisert due. Under randa er innskrive:BRUVIK KYRKJE. Stempel: 830 S, drikkekanne, J. TOSTRUP, JT og 1956. Fatet har ei største bredde på 45,5 cm og er 8,3 cm høgt.

    Kanne

    a) Kanne av plett med høgt kvelva lok med kløverbaldkross som knopp og svungen jekk. Djup tut motsett hermeforma hank. Konisk korpus med dekorband oppe og profilert standkant. I bandet vinranke. Likearma kløverkross på korpus over kartusj med Ev. Matth. 26,28. Under botnen Innskrift med skriveskrift: Dale Kirke 1896, stempell Franz Reinecke HANNOVER og innrissa VI. Innvendes gylt.

    b) Kanne av sølv med høgt kvelva lok med knopp. Loket er hengsla til rettvinkla hank og dekkar nebbet. Korpus har smal høg hals over skålforma korpus på utsvinga fot. Dreve, stilisert bladmønster på lok og korpus. Innskrift på foten: GÅVA FRÅ DALE KYRKJEFORENING JOLI 1940. Stempel under botnen: 830 S, Magnus Aases meisterstempel, N i kvadrat og MAGNUS AASE. Høgde 36 cm, diameter fot 13,1 cm.

    Soknebodsett

    Kyrkja har eit standard soknebodssett i koffert. Dei ulike metalldelane er merkte med H.

    Parament

    Altarduken er teikna av Birthe Arneberg Quesseveur.[21]

    Antependium av kvit silkedamask med livsens tre med kross i toppen. Denne er også teikna av Birthe Arneberg Quesseveur.[22]

    Messehaklar

    a) Raud messehakel, 1800-talet. Djup raud fløyel, Fôr av lys rosa/beige bommulskypert. 112 cm høg, 61cm brei. Forsida har trekanta massingfelt med hebraiske teikn for JAHVE i strålar.

    b) Raud messehakel, første halvdel av 1900-talet. Tre hekter på venstre skulder. Fôr: Rosa bomullkypert. Mål: 102 x 64.

    c) Grøn messe hakel av viskosestoff med innvovne krossar og med påstoken vliselin som mellomfôr. Fôr av kul-kvitt viskoselerret. Brodert v og kross kanta med smale gullband. 109 x 69. Merkt i fôret: DNH 1952 og Gåva frå Kyrkjeforeininga. Tre hekter.

    d) Fiolett messehakel, med grov ullkypert med liggjande stripeeffekt som hovudstoff og fôr av rosa/lilla bomullslerret. Hakelen er kanta med fiolett fløyelstoff. Festa med fem hekter på venstre skulder. Umerkt. Mål 100 x 62.

    e) Kvit messehakel med naturfarga villsilke i kovudstoffet og med applikasjonar av ondre gulkvite stoff og sennepsgult silkeband. Broderte konturar. Fôr av lyst aprikosfarga silkelerret. Brent innskrift på klehengaren: Til lukka med 100 års jubileet 1. 12. 1996, og Helsing Sokneråda på den andre sida.128 vid 120 høg.


    Messeskjorter

    Kyrkja har oppbevart fleire messeskjorter.

    Lysstell

    Altarstakar

    a) To eldre, sølvfarga stakar i klassiserande form vart truleg brukte som altarstakar i Dale gamle kyrkje. Dei er 62 cm høge og umerkte.

    b) To altarstakar med kombinert lyspipe for altarlys og vid lysskål med konkav overside. Sylinderforma skaft med nodus med seks knoppar i krossblom. Skaftledda vert oppe under lysskåla og nede over foten avslutta med boga former med stiliserte bladmotiv. Foten er utsvinga over holkil over flat standplate. Innskrift oppe på standplata: GÅVA FRÅ DALE KYRKJEFORENING JOLI 1940. Stempel på sida: 830 S, Magnus Aases meisterstempel, Ni kvadrat og M. AASE. Høgde 44,5 cm, diameter fot 20,7 cm.

    c) To sjuarma sølv lysestakar, brukte på altaret. Stakane har sentral lysarm over utsvinga fot på vulst. Til denne lysarmen er festa tre bogar som kvar ber to lyspiper. Dei sju lyspipene er i same høgd. På foten siselert chi-rho. Under foten innskrift: BRUVIK KYRKJE. Stempel nede på sida: 830 S, Drikkekanne, J. TOSTRUP, JT i oval og 1956. andre stakar, lysekroner, lampettar, lysskjold.

    Andre stakar

    To sjuarma smijarns lysestakar i bårerommet.


    Lysestakar og lampettar leverte frå Christiania Glasmagasin A/S.

    Klokker

    To klokker leverte av Nauen klokkestøyperi. På den minste: Kalla på gamal og på ung, mest då på sjeli trøytt og tung, sjuk for den evige kvila. Og på den største: Lova Gud i hans heilagdom, lova han i hans sterke kvelv.[23]

    Orgel og andre instrument

    Orgelet har prospekt teikna av Arneberg og er levert av Norsk Orgel- Harmoniumfabrikk A/S. Pipematerialet med meir er frå Steinmeyer & Co i Tyskland. Orgelet har 36 stemmer 45 register og elektrisk spelebord med tre manualar og 2500 piper.[24]

    Flygel YAMAHA

    Piano Classica

    Nummertavler

    Svarte metallsiffer vert hengde direkte op muren.

    Møblar

    Brurestolar. Brurestolane har sitt mønster frå Hanseatartida. Stolane er produserte av treskjærar Knag.[25]

    Stolar i koret, tre av type Akershus og åtte av type Schlagen leverte frå A/S Eidsfjord Møbelfabrikk, Eidslandet.[26]

    Offerkar

    Offer vert teke opp i korger og i ei treskål med svidd innskrift og motiv, elles i kollekthovar med ring og motstilte hankar og med pose i raudt stoff.

    Blomstervasar

    To blomstervasar i sølv, med konisk korpus med utbretta, åttedelt rand og utsvinga fot over vulst. Latinsk kross med strålar på korpus. Innskrift på foten: Til Dale Kyrkja frå KFUK 1933. Stempel 830 S og kalk i oval på begge. Den eine har i tillegg talet 90. Høgde 23,6 cm, diameter oppe 10,6 cm. Den eine vasen vart vølt og oppussa i 2007.

    Diverse

    Modell av den gamle kyrkja på Dale, laga av Anton Thaule, Oslo, i glasmonter i våpenhuset.

    Kyrkjegard og gravminne

    Stanghelle kyrkjegard

    Stanghelle kyrkjegard vart vigsla 22.05.1882. Til denne kyrkjegarden sokna Vaksdal og Dale.[27]

    Kyrkjegarden, som i 2007 vart utvida mot aust og nordaust, ligg på sørsida av elveosen mellom riksvegen og jarnbanelina. Området skrår opp mot riksvegen og er inndelt i tre ulike nivå skilde med grusgang. Kyrkjegarden er avgrensa med smijarnsgjerde mot vegen nedafor, med tørrmur i sørvest og nordaust og tilplanta skråning på oversida. Ein stor stein avgrensar kyrkjegarden i aust. Det er tre inngangar til kyrkjegarden, ein port i muren i vest, nyare tofløya port ovafor muren i sørvesthjørnet som fungerer som ny tilkomstveg til ein naboeigedom, og hovudinngang med parkliknade inngangsparti i nordaust. Det finst to nyare vatnpostar hogne i granitt på kyrkjegarden.

    Den eldste delen av kyrkjegarden ligg i det vestre hjørnet i to nivå med klokketårn oppe i sør og er avgrensa mot resten av kyrkjegarden med nyplanta bøkehekk.

    Klokketårnet er i bindingsverk med rektagulær plan. Det har liggjande bordkledning og helletekt, valma tak. På austsida er det inngang til reiskapsbu, på nordsida inngang til klokketårnet som bryt takflata i vest. Tårnet har lydopningar i form av lamellar til fire sider og er tekt med pyramideforma, platetekt hjem som endar i kross. Treverket er kvitmåla. Klokka er ikkje registrert.

    Dale kyrkjegard

    Dale kyrkjegard ligg på Børjelen på Dalegarden. Den fyrste delen av kyrkjegarden var på 1500m2, og vart vigsla 23. november 1907. Sidan har han vorte utvida fleire gonger, 1927, 1966 og 1987. [28] Dei eldste delane ligg på ein høgde, her ligg også klokketårnet på vestsida og frå dette nivået skrår terrenget sterkt ned mot vest og mot ein flate der dei nyare utvidingane har funne stad. Det er inngang frå nord til begge desse nivåa, og frå sør til den nyare delen. Inngangane har støypte portstolpar. Den eldste delen har tofløya smijarnsport med innarbeidd kross i kvar fløy, den nyare delen har enkle smijarnsportar avslutta oppe med kross. Kyrkjegarden har ulike former for avgrensing. Den øvre delen har smijarnsstolpar med nettinggjerde i aust, elles er det enklare nettinggjerde, dels supplert med planter. Nivåskildnaden er dels lagd mot bakkemurar, dels planta til med tre og busker. Frå klokketårnet går det gangsti med rekkverk ned til den nyare delen.

    Gravminne over Spinnerimester Anders J. Kleveland (1861 – 1928) med familie i form av monolitt i kvit marmor.

    Bygningar knytte til kyrkjegarden

    Klokketårnet har kvadratisk plan og inntrekt øvre del med klokkeoppheng. Tårnet er av bindingsverk med ytre kledning av over- og underliggjande bord. Nedre del er overdekt med skjørt, øvre del med pyramideforma hjelm avslutta oppe med kross. Skjørt og hjelm er tekt med plater, treverket er kvitmåla. Inngang mot aust og enkle lydluker med lamellar. Klokka er 55 cm i diameter, og 55 cm høg med krone, 45 cm utan.

    Reiskapsbu, nyare, utafor sørinngangen til den ny delen av kyrkjegarden. Bua har rektagulær plan med lengdeakse nord-sør, og er bygt i bindingsverk på mura sokkel, kledd utvendes med liggjande panel og overdekt med saltak tekt med ruteheller. Fløydør mot sør, lite vindauge mot vest. Måla lyst blågrå utvendes.

    Kjelder

    Trykte kjelder

    Bendixen, B. E.: Kirkerne i Søndre Bergenhus Amt, Bergen 1904 – 1913

    Jubileumsbok: Dale sokneråd, Kyrkjestaden Dale 100 år 1896 – 1996 : Jubileumsskrift, Odda 1996

    Brosjyre, Dale Kyrke

    Bilete

    • Bygningen

    • Dale gamle kyrkje, plan, Jubileumsbok s. 20, AMH 2008.jpg

    • Dale gamle kyrkje, nordsida, modell, AMH 2008.jpg

    • Dale gamle kyrkje, sett frå søraust, modell, AMH 2008.jpg

    • Dale gamle kyrkje, snitt, Jubileumsbok s. 21, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje sett frå søraust, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, kryperom og senterfundament, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, nordfasade, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, nordsida sett mot vest, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, trapp til galleriet, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, vestfasade 1, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, vestfasade, AMH 2008.jpg


    • Bygningen: Dører og vindauge

    • Dale kyrkje, inngangsdøra, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, inngangsdøra, detalj 1, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, inngangsdøra, detalj 2, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, inngangspartiet, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, vestportalen, tympanon, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, vindauge i nordmuren, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, vindauge sør i koret, AMH 2008.jpg


    • Interiør

    • Dale kyrkje, altarpartiet, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, bårekapell, interiør, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, interiør mot aust, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, interiør mot nordaust i koret, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, interiør mot søraust, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, interiør mot vest 1, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, interiør mot vest, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, våpenhuset, interiør, AMH 2008.jpg


    • Inventar

    • Dale kyrkje, brurestolar, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, galleriet, detalj mot sørvest, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, kollekthov, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, offerskål, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, orgelfasade 1, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, stolar i koret, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, tre stolar, AMH 2008.jpg


    • Inventar: Altar, altarring og altartavle

    • Dale kyrkje, altar og altarring, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, altarmåleri, Bergslien, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, altarring, detalj, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, altartavle, Hugo Lous Mohr, AMH 2008.jpg


    • Inventar: Døypefont

    • Dale kyrkje, døypefont, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, døypefont, detalj a, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, døypefont, detalj b, AMH 2008.jpg


    • Inventar: Parament og tekstilar

    • Dale kyrkje, altarduk, detalj, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, antependium, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, antependium, detalj, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, antependium, stoffet, detalj, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, messehakel a, forside, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, messehakel a, ryggside, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, messehakel b, forside, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, messehakel b, ryggside, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, messehakel c, forside, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, messehakel c, ryggside, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, messehakel d, forside, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, messehakel d, ryggside, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, messehakel e, forside, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, messehakel e, ryggside, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, samarie, forside, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, samarie, ryggside, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, silkeskjorte, kvit, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, silkeskjorte, kvit, forside, AMH 2008.jpg


    • Inventar: Preikestol og lesepult

    • Dale kyrkje, lesepult, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, preikestol med himling, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, preikestol, detalj 1, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, preikestol, detalj 2, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, preikestolshimling, detalj, AMH 2008.jpg


    • Inventar: Skulptur

    • Dale kyrkje, altarkross, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, nygotisk altarkross, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, prosesjonskross, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, trerelieff i ramme, AMH 2008.jpg


    • Inventar: Klokker

    • Dale kyrkje, klokke a, side a, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, klokke a, side b, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, klokke b, side a, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, klokke b, side b, AMH 2008.jpg


    • Inventar: Korskilje

    • Dale kyrkje, korskilje, detalj 1, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, korskilje, detalj 2, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkje, korskilje, detalj, AMH 2008.jpg


    • Kyrkjegard og gravminne: Dale kyrkjegard

    • Dale kyrkje, reiskapsbubu og port i sørvest, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkjegard, gjerde mot aust, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkjegard, gravminne a, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkjegard, inngang a, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkjegard, inngang frå sørvest, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkjegard, klokke, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkjegard, klokketårn, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkjegard, nedre del, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkjegard, oppgang til øvre del, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkjegard, reiskapsbu sett frå vest, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkjegard, sett mot søraust 1, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkjegard, sett mot søraust, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkjegard, terrassering mot øvre del sett mot nord, AMH 2008.jpg

    • Dale kyrkjegard, øvre del, mot vest, AMH 2008.jpg


    • Kyrkjegard og gravminne: Stanghelle kyrkjegard

    • Stanghelle kyrkjegard, inngang frå sør, AMH 2008.jpg

    • Stanghelle kyrkjegard, inngangsparti i nordaust, AMH 2008.jpg

    • Stanghelle kyrkjegard, klokketårn med reiskapsbu, AMH 2008.jpg

    • Stanghelle kyrkjegard, klokketårnet sett frå nordaust, AMH 2008.jpg

    • Stanghelle kyrkjegard, port i sørvest, AMH 2008.jpg

    • Stanghelle, den gamle delen av kyrkjegarden, AMH 2008.jpg

    • Stanghelle, gravminne a, AMH 2008.jpg

    • Stanghelle, gravminne b, AMH 2008.jpg

    • Stanghelle, kyrkjegarden sett frå nordaust, AMH 2008.jpg

    • Stanghelle, vatnpost, AMH 2008.jpg

    Fotnoter

    1. ↑ Jubileumsbok s. 10
    2. ↑ Jubileumsbok s 31
    3. ↑ Jubileumsbok s. 32 f
    4. ↑ Jubileumsbok s. 56 f
    5. ↑ Brosjyre
    6. ↑ Bendixen 1904-13 s. 607
    7. ↑ Jubileumsbok s. 27
    8. ↑ Foto, jubileumsbok s. 42
    9. ↑ Foto i Juileumsbok s. 29
    10. ↑ Bendixen 1904-13, s. 608
    11. ↑ Jubileumsbok s. 40 f
    12. ↑ Brosjyre
    13. ↑ Jubileumsbok s. 59 vedr. produsentar
    14. ↑ Jubileumsbok s. 59
    15. ↑ Jubileumsbok s. 60
    16. ↑ Brosjyre
    17. ↑ Jubileumsbok s. 60
    18. ↑ Same staden
    19. ↑ Jubileumsbok s. 60
    20. ↑ Jubileumsbok s. 60
    21. ↑ Brosjyre
    22. ↑ Jubileumsbok s. 60
    23. ↑ Brosjyre
    24. ↑ Jubileumsbok s. 59
    25. ↑ Brosjyre
    26. ↑ Jubileumsbok s. 60
    27. ↑ Jubileumsbok s. 12
    28. ↑ Jubileumsbok s. 12 f
    Hentet fra «https://norgeskirker.no/w/index.php?title=Dale_kyrkje&oldid=39384»